Χριστιανική γραμματεία

Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης

Τμήμα Ιερατικών Σπουδών

Έτος: 2015

Διδάσκων: Αναστάσιος Μαράς

Περιγραφή Μαθήματος

Πρόκειται για προπτυχιακό μάθημα με τίτλο "Χριστιανική γραμματεία I". Εισαγωγή στην Πατρολογία και μελέτη βίου, συγγραμμάτων και θεολογίας των Πατέρων και εκκλησιαστικών συγγραφέων ως τον 4ο αι. μ.Χ. Αντικειμενικοί στόχοι του μαθήματος είναι η γνώση προσώπων και απόψεων της χριστιανικής γραμματείας και της ύστερης αρχαιότητας. Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο εκπαιδευόμενος αναμένεται να γνωρίζει, να κατανοεί σημαντικά πρόσωπα και θεολογικές απόψεις της Ανατολής και της Δύσης ως τον 4ο αι. μ.Χ.

Video-Διαλέξεις

Διάλεξη 01: Εκκλησιαστικές διατάξεις και ποίηση

Εκκλησιαστικές διατάξεις και ποίηση: α) Εισαγωγή και εξέταση πέντε κειμένων-συλλογών: Διδαχή Αποστόλων, Διδασκαλία Αποστόλων, Αποστολική Παράδοσις, Αποστολικοί Κανόνες. β) Παρουσίαση των τριών θεωριών προέλευσης της εκκλησιαστικής υμνογραφίας, υμνολογικών κειμένων και συλλογών, της λόγιας και λαϊκής θρησκευτικής ποίησης

Διάλεξη 02: Αποστολικοί Πατέρες

Μελέτη των εκκλησιαστικών συγγραφέων, οι οποίοι έζησαν τον 1ο-2ο αι. και ήταν μαθητές των Αποστόλων ή μαθητές των μαθητών των Αποστόλων.

Διάλεξη 03: Μαρτυρολόγια

Εξετάζονται τα αίτια των διωγμών και ο τρόπος διεξαγωγής τους, καθώς επίσης και οι κατηγορίες των πεπτοκότων χριστιανών. Ακόμα, εξετάζονται γενικά τα κείμενα που αναφέρονται στους μάρτυρες και ειδικά τρία γνωστά μαρτυρολόγια. Τέλος, παρουσιάζεται η ανάπτυξη της λατρείας των μαρτύρων και η σταδιακή συγκρότηση των εορτολογίων και συναξαρίων.

Διάλεξη 04: Απολογητές (2ος αιώνας μ.Χ.)

Εξετάζονται οι Έλληνες χριστιανοί συγγραφείς του 2ου αι., οι οποίοι έγραψαν απολογίες τις οποίες απεύθυναν στους αυτοκράτορες με σκοπό να σταματήσουν ή να μετριάσουν την αγριότητα των διωγμών κατά των Χριστιανών. Τα έργα τους διακρίνονται σε δυο κατηγορίες: όσα αποδέχονται τη Φιλοσοφία και όσα δεν την αποδέχονται. Επίσης διακρίνονται σε όσα απευθύνονται σε Ιουδαίους και σε όσα απευθύνονται σε Εθνικούς.

Διάλεξη 05: Αιρετικοί του 2ου και 3ου αιώνα και αντίδραση κατά των αιρέσεων

Αναφέρεται σε διαφοροποιήσεις της χριστιανικής πίστης κατά το 2ο και 3ο αιώνα και στην αντίδραση της εκκλησίας με τη συγκρότηση του κανόνα της Αγίας Γραφής, τη θέσπιση συμβόλων πίστης, τη διδασκαλία περί αποστολικότητας της εκκλησίας και την συστηματοποίηση της λατρείας. Ιδιαίτερο ρόλο στην πορεία αυτή έπαιξαν ο Ειρηναίος Λυώνος και ο Ιππόλυτος Ρώμης.

Διάλεξη 06: Αλεξανδρινή θεολογία

Παρουσιάζεται η σχέση του αλεξανδρινού Χριστιανισμού με τη φιλοσοφία και το γνωστικισμό, καθώς επίσης ο Κλήμης Αλεξανδρέας και ο Ωριγένης.

Διάλεξη 07: Μικρασιάτες και Παλαιστίνιοι

Παρουσιάζονται οι Μικρασιάτες και Παλαιστίνιοι Πατέρες του 2ου και 3ου αιώνα.

Διάλεξη 08: Λατίνοι Πατέρες

Παρουσιάζεται η αρχή της λατινικής χριστιανικής γραμματείας, καθώς και οι Λατίνοι Πατέρες του 2ου - 4ου αι.

Διάλεξη 09: Περίοδος δογματικής ανασυγκρότησης (313-451)

Παρουσιάζεται το τέλος των διωγμών, η νέα κατάσταση αλλά και όσα ακολούθησαν τη μεταστροφή του Μ. Κωνσταντίνου. Στο πλαίσιο αυτό εξετάζεται η συμβολή του Ευσέβιου Καισαρείας και των άλλων Πατέρων, καθώς και τα γεγονότα του αρειανισμού και της 1ης Οικουμενικής Συνόδου του 325.

Διάλεξη 10: Αρειανοί

Εξετάζεται η αίρεση του αρειανισμού και οι ομάδες των αρειανών.

Διάλεξη 11: Υπέρμαχοι του δόγματος της Νίκαιας

Εξετάζονται σημαντικοί Πατέρες , όπως ο Μ. Αθανάσιος, οι οποίοι αντιτάχθηκαν στους αρειανούς και διατήρησαν την εκκλησία αλώβητη από τον κίνδυνο κάθε αιρετικής απόκλισης. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη θεολογία του Μ. Αθανασίου.

Διάλεξη 12: Παλαιστίνιοι Πατέρες

Εξετάζονται ο βίος, τα έργα και η θεολογία του Κύριλλου Ιεροσολύμων και του Επιφάνιου Σαλαμίνας ή Κωνσταντίας.

Διάλεξη 13: Καππαδόκες Πατέρες

Εξετάζονται ο βίος, τα έργα και η θεολογία των τριών μεγάλων Καππαδοκών Πατέρων, Μ. Βασιλείου, Γρηγόριου Θεολόγου και Γρηγόριου Νύσσης.