Αιγυπτιακή Αρχαιολογία Ι: Τα μεγάλα βασίλεια
Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών
Έτος: 2015-2016
Διδάσκων: Παναγιώτης Κουσούλης
Περιγραφή Μαθήματος
Το μάθημα εξετάζει σημαίνουσες πτυχές της αρχαιολογίας και κοινωνικής ιστορίας της αρχαίας Αιγύπτου από την προ-δυναστική περίοδο και τη διαμόρφωση του ενοποιημένου αιγυπτιακού κράτους έως το τέλος του Νέου Βασιλείου (περ. 1075 π.Χ.). Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη νεκρική και ναϊκή αρχιτεκτονική με παράλληλη ανάλυση των βασικών θρησκευτικών και λατρευτικών παραδόσεων και πρακτικών. Aναλύεται ο ρόλος της Αιγύπτου στο ευρύτερο περιβάλλον της νοτιοανατολικής Μεσογείου και αξιολογούνται οι πολύπλευρες διαπολιτισμικές, οικονομικές, εμπορικές και διπλωματικές επαφές της με τους λαούς του Αιγαίου και της Εγγύς Ανατολής κατά τη 2η χιλιετία π.Χ. Επιχειρεί μια εις βάθος προσέγγιση και ερμηνεία των αρχαιολογικών δεδομένων, με παράλληλη εξέταση κειμενογραφικών και εικονογραφικών πηγών, στα οποίες βασίζεται η ανασύνθεση και ερμηνεία των ποικίλλων εκφάνσεων της αιγυπτιακής κοινωνίας
Video-Διαλέξεις
Διάλεξη 01: Αρχαιολογία της προδυναστικής Αιγύπτου και οι πρώτες ηγεμονίες
Πολιτισμός Μερίμδα, Βαδάριος πολιτισμός, Νακάδιος πολιτισμός, Συνιστώσες δημιουργίας του Αιγυπτιακού κράτους, Η Αίγυπτος κατά την Προδυναστική & Αρχαϊκή περίοδο, Πρώιμες ηγεμονίες και συγκρούσεις
Διάλεξη 02: Πρωτογραφή (πρώιμα ιερογλυφικά) και η ενοποίηση της Αιγύπτου
Φιλολογική προσέγγιση της γραφής, Προ-γραφή & Πρωτο-γραφή, Ιστορική επιστημολογία, Κατηγορίες πρωτογλύφων, Πηγές πρωτογλύφων, Χαρακτήρας της γραφής στην Αίγυπτο
Διάλεξη 03: Αρχαιολογία της αιγυπτιακής κοσμοθεωρίας Ι: θρησκευτικό σύστημα & κοσμογονίες
Αιγυπτιακή «θρησκεία», Προδυναστική περίοδος, Στάδια ανάπτυξης της θεολογικής σκέψης, Κοσμογονίες (1): Οκτάδα (Ερμούπολη), Θεολογία της Ηλιούπολης – Εννεάδα, Θεολογία της Έσνα
Διάλεξη 04: Αρχαιολογία της αιγυπτιακής κοσμοθεωρίας ΙΙ: μαγεία
Τι είναι μαγεία;, Θεϊκός λόγος ως γενεσιουργός καταλύτης, Μηχανισμοί του Χέκα, Τεχνικές θεϊκού λόγου, Μαγεία – Τελετουργία: αδιαίρετη ενότητα κατά τη φαραωνική περίοδο
Διάλεξη 05: Μνημειακή αρχιτεκτονική & πολιτική ιδεολογία Ι: Παλαιό & Μέσο Βασίλειο
Πτυχές – περίοδοι, Νεκρικός ναός – ορισμός, Ο ν.ν. στο πυραμιδικό συγκρότημα, Ν.ν. στο Μεϊντούμ, στη Γκίζα, Νν στο πυραμιδικό σύμπλεγμα του Ούνα, «Πολιτική ιδεολογία» & μνημειακή αρχιτεκτονική, Ηλιακοί ναοί
Διάλεξη 06: Μνημειακή αρχιτεκτονική & πολιτική ιδεολογία ΙΙ: Mέσο & Νέο Βασίλειο
Μέσο Βασίλειο, Νεκρόπολη των Θηβών
Διάλεξη 07: Μνημειακή αρχιτεκτονική & πολιτική ιδεολογία ΙΙΙ
Ο ρόλος του Φαραώ, Άμπου Σίμπελ, Χαρακτηριστικά και διαστάσεις της «θεοποίησης»
Διάλεξη 08: Syllabus / Περιεχόμενο – θεματικές – στόχοι / Εκπαιδευτικό υλικό
Syllabus / Περιεχόμενο – θεματικές – στόχοι / Εκπαιδευτικό υλικό
Διάλεξη 09: Αρχαιολογία της αιγυπτιακής κοσμοθεωρίας ΙΙI: mAat vs. jsft
Διπολικά χαρακτηριστικά, Δαίμων / daimon, Απουσία σχετικού όρου, Αντίθεη δύναμη: Άποφις, Αμντουάτ, Βιβλίο της Γης, Βιβλίο των Πυλών, Κοσμογονία της Έσνα, Η γέννηση του Άποφι, Δαιμονικοί κόσμοι, Πνεύματα: Axw & mwt
Διάλεξη 10: Αίγυπτος και αλλοεθνείς
Η Αίγυπτος και οι άλλοι, Αλλοεθνείς & φαραωνική ιδεολογική ταυτότητα, Αλλοεθνείς & δαιμονικό, Αλλοεθνείς & Αιγύπτιοι στη μαγική γραμματεία, Εμπορικοί δρόμοι, Διπλωματία κατά τη 2η χιλιετία, Αλληλογραφία της Αμάρνα
Διάλεξη 11: Αρχαιολογία του θανάτου: αρχιτεκτονική και νεκρική ιδεολογία
Νεκρική ιδεολογία & τελετουργία, Νεκρικά corpora, Ανθρωπόμορφες σαρκοφάγοι, Κοιλάδα των Βασιλέων