Αρχαία ελληνική φιλοσοφία: Από τον Θαλή στον Αριστοτέλη

Κέντρο Ανοικτών Διαδικτυακών Μαθημάτων Mathesis

Έτος: 2016-2017

Διδάσκων: Βασίλης Κάλφας

Περιγραφή Μαθήματος

Το μάθημα παρακολουθεί τα πρώτα βήματα της φιλοσοφίας στην αρχαία Ελλάδα, από τις αρχές του 6ου αιώνα ως την ενηλικίωσή της με τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη. Υιοθετείται η χρονολογικη εξιστόρηση, με τρεις βασικές ενότητες: 1. Η γέννηση της φιλοσοφίας, η μετάβαση από τον μύθο στον λόγο. 2. Η προσωκρατική περίοδος, από τον Θαλή στον Δημόκριτο. 3. Η κλασική περίοδος, από τους Σοφιστές και τον Σωκράτη στον Αριστοτέλη.

Video-Διαλέξεις

Διάλεξη 01: Η γέννηση της φιλοσοφίας

1.1 Η γέννηση της φιλοσοφίας V1.1.1 Τι είναι η φιλοσοφία, πότε γεννήθηκε; V1.1.2 Ο ρόλος του Αριστοτέλη V1.1.3 Πολιτικές εξελίξεις ‐ Μίλητος V1.1.4 Αλφάβητο V1.1.5 Νόμισμα και γλώσσα V1.1.6 Μύθος ‐ λόγος 1.2 Θαλής V1.2.1 Θαλής ‐ εισαγωγικά V1.2.2 Ανέκδοτα και φιλοσοφική θεωρία V1.2.3 Ελλάδα και Ανατολή V1.2.4 Το νερό ως αρχή V1.2.5 Είναι ο Θαλής ο πρώτος φιλόσοφος;

Διάλεξη 02: Από τη Μίλητο στη Μεγάλη Ελλάδα

2.1 Αναξίμανδρος V2.1.1 Αναξίμανδρος ‐ εισαγωγικά V2.1.2 Το άπειρο V2.1.3 Το απόσπασμα του Αναξίμανδρου V2.1.4 Γεωμετρία και χώρος V2.1.5 Αναξιμένης 2.2 Πυθαγόρειοι V2.2.1 Θρησκεία και φιλοσοφία V2.2.2 Πυθαγόρειος βίος V2.2.3 Το δόγμα της μετενσάρκωσης V2.2.4 Μαθηματικά και μυστικισμός V2.2.5 Οι μαθηματικές επιτεύξεις των ύστερων Πυθαγορείων

Διάλεξη 03: Η ακμή της προσωκρατικής φιλοσοφίας

3.1 Ηράκλειτος‐Παρμενίδης V3.1.1 Η απόσταση του φιλοσόφου από το πλήθος και την παράδοση V3.1.2 Ηράκλειτος και ροή V3.1.3 Αρμονία, Δίκη, Λόγος V3.1.4 Παρμενίδης: αίσθηση και νόηση V3.1.5 Το εόν και η αρχή της ταυτότητας V3.1.6 Η πρόκληση του Παρμενίδη 3.2 Οι τελευταίοι Προσωκρατικοί V3.2.1 Απάντηση στον Παρμενίδη. Η σύγκριση και η διάκριση V3.2.2 Εμπεδοκλής, Αναξαγόρας – τα στοιχεία V3.2.3 Εμπεδοκλής, Αναξαγόρας – οι κοσμικές δυνάμεις V3.2.4 Λεύκιππος, Δημόκριτος: η ατομική θεωρία V3.2.5 Κοσμικές δυνάμεις: το επίτευγμα του Δημόκριτου

Διάλεξη 04: Η στροφή προς τον άνθρωπο και την πόλη

4.1 Αθήνα και φιλοσοφία V4.1.1 Η φιλοσοφία αλλάζει V4.1.2 Η Αθήνα κέντρο της φιλοσοφίας V4.1.3 Δημοκρατία και φιλοσοφία 4.2 Σοφιστές V4.2.1 Η αρετή και η διδασκαλία της V4.2.2 Τι είναι η αρετή. Φύσις και νόμος V4.2.3 Αλήθεια 4.3 Σωκράτης V4.3.1 Σωκράτης και σοφιστική V4.3.2 Το σωκρατικό πρόβλημα V4.3.3 Υπάρχει σωκρατική φιλοσοφία;

Διάλεξη 05: Πλάτων

5.1 Πλατωνική γραφή V5.1.1 Το πλατωνικό πρόβλημα V5.1.2 Ο πλατωνικός διάλογος / Ο μύθος της γραφής του Φαίδρου V5.1.3 Οι διάλογοι, εξελικτική θεωρία / Η Ακαδημία 5.2 Πλατωνική θεωρία V5.2.1 Θεωρία των Ιδεών V5.2.2 Δρόμοι για τις Ιδέες V5.2.3 Πλατωνική ηθική, αντίθεση στην ποίηση / Πολιτική θεωρία V5.2.4 Προβλήματα της πλατωνικής οντολογίας / ύστερος Πλάτων / άγραφα δόγματα

Διάλεξη 06: Αριστοτέλης

6.1 Εισαγωγικά V6.1.1 Η γραφή του Αριστοτέλη V6.1.2 Στοιχεία βιογραφίας V6.1.3 Τα έργα V6.1.4 Υπάρχει αριστοτελικό σύστημα; 6.2 Λογική, φυσική, μεταφυσική V6.2.1 Λογική και πραγματικότητα V6.2.2 Ο φυσικός κόσμος V6.2.3 Αιτιότητα και τελεολογία V6.2.4 Μεταφυσική και θεολογία 6.3 Πρακτική V6.3.1 Τέχνη και πράξη V6.3.2 Η αριστοτελική πρακτική φιλοσοφία V6.3.3 Η επιβίωση της αριστοτελικής φιλοσοφίας