Πατήρ πάντων πόλεμος: Οι ελληνιστικοί πόλεμοι ως κοινωνικό και πολιτιστικό φαινόμενο

Κέντρο Ανοικτών Διαδικτυακών Μαθημάτων Mathesis

Έτος: 2017

Διδάσκων: Άγγελος Χανιώτης

Περιγραφή Μαθήματος

Η ελληνιστική εποχή αρχίζει με τους Πολέμους των Διαδόχων μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου (323 π.Χ.) και τελειώνει με την κατάκτηση της Πτολεμαϊκής Αιγύπτου από τη Ρώμη (30 π.Χ.). Ανάμεσα στη βίαιη αρχή και το αιματηρό τέλος μεσολαβούν διαρκείς πόλεμοι, οφειλόμενοι σε εδαφικές διεκδικήσεις πόλεων, επεκτατικές βλέψεις βασιλέων, βαρβαρικές εισβολές, εμφύλιες διαμάχες και την επεκτατική πολιτική της Ρώμης. Αν αναζητούσαμε μια μόνο φράση για να εκφράσει τη σημασία του πολέμου για μια παραμελημένη περίοδο της ελληνικής ιστορίας, δεν θα είχαμε καλύτερη επιλογή από μια φράση του Ηρακλείτου: Πατήρ πάντων πόλεμος. Το μάθημα θα ασχοληθεί με τις κοινωνικές και πολιτιστικές πτυχές των αδιάκοπων πολέμων, επιχειρώντας να απαντήσει σε ερωτήματα με διαχρονική σημασία: Ποιές είναι οι αιτίες των πολέμων; Τι επιπτώσεις έχει ο πόλεμος στη λειτουργία πολιτευμάτων και τις κοινωνικές δομές, στην οικονομία, τη θρησκεία, τον πολιτισμό και την τέχνη; Ποιά είναι η ιδεολογική του διάσταση; Πώς εντάσσονται πολεμικά γεγονότα στη συλλογική μνήμη; Θα εξετασθούν όλα τα είδη διαθέσιμων πηγών: κείμενα ιστορικών, έργα ποιητών, στρατιωτικά εγχειρίδια, επιγραφές, μνημεία και έργα τέχνης.

Video-Διαλέξεις

Διάλεξη 01: Πόλεις και πόλεμος

1.1 Πόλεμος πατὴρ πάντων: Πώς οι πόλεμοι διαμόρφωσαν τον ελληνιστικό κόσμο 1.2 Η ιδεολογική σημασία του πολέμου για την πόλη και τους πολίτες 1.3 Στρατιωτική ηγεσία

Διάλεξη 02: Οι επαγγελματίες του πολέμου: βασιλείς, μισθοφόροι, επιστήμονες

2.1 Ο πόλεμος ως θεμέλιο της βασιλείας 2.2 Επαγγελματική εξειδίκευση: αιτίες 2.3 Μισθοφόροι Ι: κίνητρα

Διάλεξη 03: Η σκιά του πολέμου σε κοινωνία και οικονομία

3.1 Το φύλο του πολέμου: στερεότυπα 3.2 Οι προκλήσεις του πολέμου: ανθρώπινο δυναμικό 3.3 Πόλεμος και δημοσιονομικά μέτρα

Διάλεξη 04: Πόλεμος, θρησκεία, ιδεολογία και δίκαιο

4.1 Εποχή θαυμάτων και σωτήρων 4.2 Βία κατά ιερών 4.3 Νοοτροπία

Διάλεξη 05: Η αισθητική και η μνήμη του πολέμου

5.1 Συλλογική και πολιτισμική μνήμη 5.2 Ιστοριογραφία 5.3 Αγωνία, περιπέτεια, παράδοξο