Οικονομική του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων
Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών
Έτος: 2013-2014
Διδάσκων: Σαρτζετάκης Ευτύχιος
Περιγραφή Μαθήματος
Το μάθημα επικεντρώνεται στην ανάλυση των σημαντικότερων σημείων σύνδεσης της οικονομικής δραστηριότητας και του φυσικού περιβάλλοντος, όπως: αποτυχία αγορών και περιβαλλοντικές εξωτερικότητες, περιβαλλοντική πολιτική και ο ρόλος των αγορών, νομοθεσία για την προστασία του περιβάλλοντος, το κέρδος σαν κίνητρο για μια περιβαλλοντικά φιλική λειτουργία των επιχειρήσεων, στοιχεία διαχείρισης περιβάλλοντος από τις επιχειρήσεις, ανακύκλωση, ηθικά διλήμματα που προκύπτουν, διεθνή περιβαλλοντικά προβλήματα και η σύνδεση της φτώχειας με τα περιβαλλοντικά προβλήματα. Το μάθημα οργανώνεται γύρω από την έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης και πιο συγκεκριμένα γύρω από το ερώτημα εάν και κατά πόσο μπορούν οι υπάρχοντες (ή εξελισσόμενοι) πολιτικοί και οικονομικοί θεσμοί να οδηγήσουν σε μια βιώσιμη αύξηση της ανθρώπινης ευημερίας.
Video-Διαλέξεις
Διάλεξη 01: Εισαγωγή (2013-10-09)
Σύνδεση οικονομικών και περιβάλλοντος. Η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης. Τα βασικά υποδείγματα: αισιόδοξο και απαισιόδοξο. Τα βασικά περιβαλλοντικά προβλήματα και τα προβλήματα φυσικών πόρων. Κλιματική αλλαγή και ενεργειακός τομέας. Οι Ευρωπαϊκοί στόχοι για το 2020.
Διάλεξη 02: Δημόσια αγαθά, κοινόκτητοι πόροι, εξωτερικότητες (2013-10-16)
Διαχωρισμός αγαθών σε ιδιωτικά, δημόσια, κοινόκτητους πόρους και φυσικά μονοπώλια. Ανάλυση των δημόσιων αγαθών και των κοινόκτητων πόρων. Θετικές και αρνητικές εξωτερικότητες.
Διάλεξη 03: Εξωτερικότητες και δικαιώματα ιδιοκτησίας (Θεώρημα του Κόουζ) (2013-10-23)
Σημασία των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας στην εύρυθμη λειτουργία των αγορών. Επίλυση προβλημάτων εξωτερικοτήτων με διαπραγματεύσεις σύμφωνα με τον Κόουζ.
Διάλεξη 04: Περιβαλλοντικές πολιτικές και κριτήρια επιλογής τους (2013-10-30)
Κατηγοριοποίηση περιβαλλοντικών πολιτικών. Κριτήρια επιλογής πολιτικών: στατική αποτελεσματικότητα, δυναμική αποτελεσματικότητα, δικαιοσύνη και ισότητα, θέματα ηθικής, κόστος υλοποίησης.
Διάλεξη 05: Περιβαλλοντικοί φόροι και επιδοτήσεις (2013-11-04)
Άριστος περιβαλλοντικός φόρος. Σύγκριση φόρων και άμεσων ρυθμίσεων. Κόστος υλοποίησης. Στρεβλωτικοί και διορθωτικοί φόροι. Διπλή απόδοση περιβαλλοντικών φόρων. Περιβαλλοντικοί φόροι σε μονοπώλιο. Περιβαλλοντικές επιδοτήσεις.
Διάλεξη 06: Λήψη συλλογικών αποφάσεων (2013-11-18)
Θεωρία της δημόσιας επιλογής. Προσδιορισμός της συνάρτησης κοινωνικής ευημερίας. Το Θεώρημα του Arrow. Κατά Παρέτο αποτελεσματικότητα.
Διάλεξη 07: Κλιματική αλλαγή (2013-11-20)
Μέρος 1ο - Το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Κλιματική αλλαγή. Επιπτώσεις κλιματικής αλλαγής. Πρωτόκολλο του Κυότο. Σχεδιασμός και λειτουργία της Ευρωπαϊκής αγοράς μεταβιβάσιμων αδειών ρύπων. Αξιολόγηση των πρώτων φάσεων εφαρμογής της αγοράς.
Διάλεξη 08: Μεταβιβάσιμες άδειες ρύπων (2013-11-25)
Τρόπος δημιουργίας της αγοράς αδειών, το ηθικό πλαίσιο των αδειών, αρχική διανομή των αδειών, προσδιορισμός της τιμής των αδειών ρύπων, σύγκριση αδειών με command and control, προβλήματα των αδειών ρύπων (διάσταση του χώρου, του χρόνου και του ανταγωνισμού).
Διάλεξη 09: Κλιματική αλλαγή (2013-12-04)
Μέρος 2ο - Το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Κλιματική αλλαγή. Επιπτώσεις κλιματικής αλλαγής. Πρωτόκολλο του Κυότο. Σχεδιασμός και λειτουργία της Ευρωπαϊκής αγοράς μεταβιβάσιμων αδειών ρύπων. Αξιολόγηση των πρώτων φάσεων εφαρμογής της αγοράς.
Διάλεξη 10: Ασκήσεις (2013-12-11)
Θεωρία παιγνίων και διεθνείς περιβαλλοντικές συμφωνίες. Συνεργατικά και μη συνεργατικά παίγνια. Επίλυση παιγνίου με απλές συναρτήσεις κόστους οφέλους. Συλλογικού-κινδύνου κοινωνικού διλλήματος παίγνια.
Διάλεξη 11: Ανάλυση κόστους οφέλους (2013-12-16)
Προθυμία πληρωμής και αποδοχής, εξισωτική και αντισταθμιστική μεταβολή, Τ έ ή ί, ανάλυση κόστους οφέλους, τεχνικές χρηματικής αποτίμησης (α) μέθοδος των ποιοτικών χαρακτηριστικών (β) τη μέθοδο του κόστους ταξιδιού (γ) τη μέθοδο της εξαρτημένης αποτίμησης.
Διάλεξη 12: Περιβαλλοντική πληροφόρηση (2014-01-08)
Πράσινοι καταναλωτές και επενδυτές. Ο ρόλος της πληροφόρησης στην αλλαγή καταναλωτικών προτύπων, η απόσταση μεταξύ επιθυμίας και δράσης, μιμητική συμπεριφορά.
Διάλεξη 13: Περιβαλλοντική διαχείριση (2014-01-13)
Επιχειρήσεις και περιβάλλον, πίεση για αλλαγή παραγωγικών προτύπων από το εξωτερικό και εσωτερικό περιβάλλον των επιχειρήσεων, συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης, περιβαλλοντική σήμανση.