Η ιστορική αναδρομή του συνταγματισμού, κινητήριες δυνάμεις του συνταγματισμού στη νεωτερικότητα, φιλελεύθερος, δημοκρατικός, κοινωνικός συνταγματισμός, το συνταγματικό κράτος.

Πολιτειακή και νομική (κανονιστική) πρόσληψη του Συνταγματισμού, η σημασία (πολιτική και νομική) και οι λειτουργίες του Συντάγματος.

Σκοπός της ενότητας είναι να γίνει κατανοητή η διάκριση μεταξύ συνταγματικών διατάξεων και κανόνων. Να παρουσιαστεί η διάκριση μεταξύ «οργανωτικών βάσεων του πολιτεύματος» και «θεμελιωδών αρχών του Συντάγματος» και να κατανοηθεί η σημασία της. Να παρουσιαστεί η προβληματική περί «αντισυνταγματικών διατάξεων του Συντάγματος» και η κριτική της. Να παρουσιαστούν οι διακρίσεις των θεμελιωδών συνταγματικών αρχών. Να γίνει αντιληπτός ο ορισμός της έννοιας του κρατικού οργάνου και οι διακρίσεις του.

Η έννοια «Πολίτευμα», οι διακρίσεις των πολιτευμάτων, η δημοκρατική αρχή (άρθρο 1 παρ. 1 Συντ.), η αρχή της λαϊκής κυριαρχίας, η διάκρισή της από την εθνική κυριαρχία, η διάκριση «λαού» και «έθνους», εγγυήσεις δημοκρατίας, το δικαίωμα αντίστασης.

Η ιστορική ανασκόπηση της κοινοβουλευτικής αρχής, ο εκδημοκρατισμός της αντιπροσώπευσης, αντιπροσωπευτική και κοινοβουλευτική αρχή, στοιχεία της αντιπροσωπευτικής αρχής, η ελεύθερη εντολή και η σχετικοποίησή της, σύνθεση και αρμοδιότητες του εκλογικού σώματος. Θεσμοί ημιάμεσης δημοκρατίας: το δημοψήφισμα, είδη δημοψηφισμάτων, η λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία, οι τύποι δημοψηφίσματος κατά το ελληνικό Σύνταγμα και οι συνέπειες του δημοψηφίσματος.

Νομική φύση του δικαιώματος ψήφου. Αρχές της ψήφου και της ψηφοφορίας (καθολική, άμεση, μυστική, υποχρεωτική ψήφος, αρχή της ισότητας της ψήφου, η αρχή της ελεύθερης και ανόθευτης εκδήλωσης της λαϊκής θέλησης). Το ζήτημα της λευκή ψήφου. Το εκλογικό σύστημα, τύποι εκλογικών συστημάτων (αναλογικά – πλειοψηφικά), το ισχύον εκλογικό σύστημα: η ενισχυμένη αναλογική, οι εκλογικές περιφέρειες και οι βουλευτές Επικρατείας. Τα πολιτικά κόμματα, το θεμέλιο του πολυκομματισμού, τα εννοιολογικά στοιχεία του κομματικού θεσμού, το ζήτημα της ενδοκομματικής δημοκρατίας.

Η θέση της Βουλής στο πολίτευμα, οι αρμοδιότητες της (νομοθετικές, κοινοβουλευτικός έλεγχος, δικαστικές, άλλες αρμοδιότητες), η σύγκλισή της, τα είδη των βουλευτικών συνόδων, η οργάνωση και λειτουργία της, οι επιτροπές της Βουλής. Οι Βουλευτές, το παθητικό εκλογικό δικαίωμα (θετικά προσόντα εκλογιμότητας), τα κωλύματα εκλογιμότητας, οι διακρίσεις τους και η ratio θέσπισής τους, τα εκλογικά ασυμβίβαστα και η ratio θέσπισής τους, η νομική θέση του βουλευτή (αρχή της ελεύθερης εντολής, η βουλευτική ασυλία: ανεύθυνο, ακαταδίωκτο, απόρρητο).

Κοινοβουλευτική αρχή: έννοια, ιστορική εμφάνιση, η αποτύπωσή της στο ελληνικό Σύνταγμα, οι τρεις εκφάνσεις της στο ελληνικό Σύνταγμα (ψήφος εμπιστοσύνης προς την Κυβέρνηση, αρχή της δεδηλωμένης, μετέπειτα πρόταση εμπιστοσύνης ή δυσπιστίας).

Αρχή της δεδηλωμένης: έννοια, συνταγματική τυποποίηση, σχέσεις Βουλής & Κυβέρνησης, σχέσεις ΠτΔ & Κυβέρνησης, η ανάδειξη του Πρωθυπουργού, η πλειοψηφική και μειοψηφική εκδοχή σχηματισμού Κυβέρνησης, η εκλογική Κυβέρνηση, η υπηρεσιακή εκλογική Κυβέρνηση, το πρόσωπο του Πρωθυπουργού, η αντικατάσταση του Πρωθυπουργού μονοκομματικής και συμμαχικής κυβέρνησης.

Η υπουργική ευθύνη και οι διακρίσεις της (κοινοβουλευτική, νομική). Η κοινοβουλευτική ευθύνη, η εξειδίκευση και οι διακρίσεις της. Η νομική ευθύνη και οι διακρίσεις της (αστική, ποινική). Η αστική ευθύνη των Υπουργών. Η ποινική ευθύνη των Υπουργών (ο ρόλος της Βουλής, η ενδιάμεση διαδικασία, η διαδικασία στο ακροατήριο, οι συμμέτοχοι, η παραγραφή και η αποσβεστική προθεσμία).

Η απαλλαγή της Κυβέρνησης από τα καθήκοντά της: α) η μη χορήγηση ψήφου εμπιστοσύνης, β) η απόρριψη πρότασης εμπιστοσύνης ή αποδοχή πρότασης δυσπιστίας, γ) η παραίτηση της Κυβέρνησης (μονοκομματικής, συνασπισμού κομμάτων), δ) η ατομική παραίτηση Πρωθυπουργού. Η διάλυση της Βουλής: α) υποχρεωτική εκ του Συντάγματος (άρθρα 34 παρ. 4 εδ. α’, 41 παρ. 5, 37 παρ. 3 εδ. γ’ Συντ.), β) δυνητική διάλυση (1. με προεδρική πρωτοβουλία, 2. με κυβερνητική πρωτοβουλία).

Σκοποί της ενότητας είναι να κατανοηθεί η θέση του ΠτΔ στο πολίτευμα της προεδρευόμενης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας ως «ρυθμιστή του πολιτεύματος». Να παρουσιαστούν τα προσόντα εκλογιμότητας, τα κωλύματα εκλογιμότητας στη θέση του ΠτΔ και τα προεδρικά ασυμβίβαστα. Να καταστεί σαφής η διαδικασία εκλογής ΠτΔ και οι διαφορές που διέπουν την περίπτωση κανονικής λήξης από εκείνη της πρόωρης λήξης του απερχόμενου ΠτΔ. Να αποσαφηνιστεί το ζήτημα δικαστικού ελέγχου της εκλογής ΠτΔ. Να κατανοηθεί η διαδικασία αναπλήρωσης του ΠτΔ. Να καταστεί σαφής η περιορισμένη ευθύνη του ΠτΔ και να παρουσιαστεί η διαδικασία για την απόδοση ποινικής ευθύνης στον ΠτΔ. Να κατηγοριοποιηθούν οι αρμοδιότητες του ΠτΔ και να αναλυθούν οι αρχές που διέπουν τις προεδρικές αρμοδιότητες.