Βιτσέντζος Κορνάρος

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Τμήμα Φιλολογίας

Έτος: 2014

Διδάσκων: Μαρκομιχελάκη Αναστασία

Περιγραφή Μαθήματος

Στόχος του μαθήματος αυτού είναι η σε βάθος γνωριμία με δύο μείζονα κείμενα της νεοελληνικής λογοτεχνίας που το ένα (Ερωτόκριτος) με σιγουριά και το δεύτερο (Θυσία του Αβραάμ) με επιφυλάξεις αποδίδονται στον Κρητικό ποιητή Βιτσέντζο Κορνάρο. Προηγείται μια γενικότερη εισαγωγή στην Κρητική Λογοτεχνία, και εξετάζονται επίσης (πριν από τον σχολιασμό αποσπασμάτων των έργων) ζητήματα όπως το είδος στο οποίο κάθε κείμενο, η ποιητική τους, η μετρική και η ρητορική του, η προσωπικότητα του ποιητή και τα πρότυπα που χρησιμοποίησε, και η απήχηση των έργων στη μεταγενέστερη λογοτεχνία και στη λαϊκή παράδοση.

Video-Διαλέξεις

Διάλεξη 02: Η ταύτιση του ποιητή Βιτσέντζου Κορνάρου και εισαγωγικά στη Θυσία του Αβραάμ (2014-03-10)

Η ταύτιση του ποιητή Βιτσέντζου Κορνάρου με συγκεκριμένο ιστορικό πρόσωπο, Η πατρότητα της Θυσίας του Αβραάμ, Το προβληματικό εξάστιχο στο τέλος του Μαρκιανού χειρογράφου της Θυσίας του Αβραάμ, Η παράδοση (οι «μάρτυρες») της Θυσίας του Αβραάμ, Το στέμμα των μαρτύρων της Θυσίας, Πηγές και πρότυπο της Θυσίας, Σχέση Θυσίας και Lo Isach, Ο γραμματολογικός χαρακτήρας της Θυσίας.

Διάλεξη 03: Σχολιασμός αποσπασμάτων της Θυσίας του Αβραάμ (2014-03-17)

Επεξεργασία των στίχων 1-28. Το μήνυμα που φέρνει ο Άγγελος στον Αβραάμ, Παρουσίαση-επεξεργασία των στίχων 29-74 (από τη φοιτήτρια Παναγιώτα Ντούρμα). Ο Αβραάμ μονολογεί απευθυνόμενος στον Θεό, Σχολιασμένη ανάγνωση του χωρίου στ. 109-154. Η Σάρρα παρακαλεί τον Αβραάμ να της πει την αιτία της στενοχώριας του, Παρουσίαση του χωρίου στ. 155-200 (από τη φοιτήτρια Ελένη Ματσούκη). ΟΑβραάμ ανακοινώνει στη Σάρρα το περιεχόμενο του μαντάτου, Σχολιασμένη ανάγνωση του χωρίου στ. 321-374. Το πρώτο μέρος του μοιρολογιού της Σάρρας για το ζωντανό (ακόμη) παιδί της. Σχολιασμός των στίχων 375-426 (από τη φοιτήτρια Πασχαλίνα Κόπελη), Ο θάνατος ως γάμος στη δημοτική παράδοση, Παρουσίαση και σχολιασμός του χωρίου 473-548, Σχολιασμός των στίχων 655-696 (από τη φοιτήτρια Αρχοντία Καλογιαννίδου), Η Τρίτη δοκιμασία του Αβραάμ: Ισαάκ, Το καλό τέλος: στ. 1045-1144, Ελληνικές ιδέες στο έργο, Τα πραγματικά προτερήματα του έργου, κατά τον Wim Bakker («το έργο είναι ένα αριστούργημα»), Τύχες και απηχήσεις του έργου.

Διάλεξη 04: Εισαγωγικά στον Ερωτόκριτο (2014-03-31)

Η παράδοση του κειμένου, Η περίληψη της υπόθεσης του έργου, Σύγκριση του Ερωτόκριτου με το πρότυπό του: πεζή ιταλική διασκευή του γαλλικού μυθιστορήματος Paris et Vienne του 15ου αιώνα (από τη φοιτήτρια Κυριακή Μπόιτση), Παρουσίαση από τον κ. Αλέξανδρο Κατσιγιάννη, υποψήφιο διδάκτορα του Πανεπιστημίου Κρήτης, της διατριβής του: «Η πρόσληψη και η δεξίωση της Κρητικής Λογοτεχνίας της ακμής από τον κριτικό λόγο του 19ου αιώνα» (Εστίαση στον Ερωτόκριτο και τη Θυσία). Σύγκριση ανάμεσα στους δύο μάρτυρες του έργου: το χειρόγραφο του 1710 και την α΄ έκδοση Βόρτολι, του 1713, Η δομή και η οργάνωση του έργου, Το γραμματολογικό είδος στο οποίο ανήκει ο Ερωτόκριτος, Η μετρική του Ερωτόκριτου, Ρητορικά σχήματα στον Ερωτόκριτο.

Διάλεξη 05: Σχολιασμός αποσπασμάτων Α΄ Μέρους (2014-04-28)

Τα θέματα του έργου, Το κοινό του έργου, Ο χρόνος και ο χώρος της υπόθεσης, Η γέννηση του έρωτα στην καρδιά του Ρωτόκριτου, Ο Πολύδωρος και οι πρώτες συμβουλές του, Η γέννηση του έρωτα στην ψυχή της Αρετούσας. Παρουσίαση εργασίας της φοιτήτριας Σοφίας Γεωργιάδου: «Η απεικόνιση του έρωτα στους στ. Α 1193-1224 και 1251-1278», Δύο επικές-εκτενείς παρομοιώσεις.

Διάλεξη 06: Σχολιασμός αποσπασμάτων Β΄ Μέρους (2014-05-05)

Γενικά (για το Β΄ μέρος), Παρουσίαση εργασίας βασισμένης στη μελέτη του Wim Bakker «Τα τρία “αστέρια” της γκιόστρας στον Ερωτόκριτο», Παρουσίαση εργασίας βασισμένης στη μελέτη του Μιχαήλ Πασχάλη «Ο Χαρίδημος του Ερωτόκριτου: μία ερμηνευτική προσέγγιση», Σχολιασμός στ. 2197- τέλος από το Β΄ μέρος. Οι ψυχολογικές διακυμάνσεις του ζευγαριού στο τέλος της κονταρομαχίας.

Διάλεξη 07: Σχολιασμός αποσπασμάτων Γ΄ Μέρους (2014-05-12)

Γ’ Μέρος: Σχολιασμός στ. 503-526 [501-524], Σχολιασμός στ. 527-558 [525-556], Σχολιασμός στ. 559-562 [557-560]. Ο ποιητής απευθύνεται στη Φροσύνη, Σχολιασμός στ. 565-628 [563-626]. Η πρώτη συνάντηση του ζευγαριού, Σχολιασμός στ. 1355-1406 [1353-1404] (Παρουσίαση εργασίας της φοιτήτριας Ειρήνης–Μαρίας Φασιάνη). Ο αποχαιρετισμός του Ρωτόκριτου στην Αρετούσα πριν από την εξορία, Σχολιασμός στ. 1411-1450 [1409-1448] (Παρουσίαση εργασίας της φοιτήτριας Σοφίας Γεωργούλη). Η απάντηση της Αρετούσας στην αμφισβήτηση της αγάπης της.

Διάλεξη 08: Σχολιασμός αποσπασμάτων Δ΄ και Ε΄ Μέρους (2014-05-19)

Οι περιγραφές στον Ερωτόκριτο (Παρουσίαση εργασίας του φοιτητή Χρήστου Μπίκου), Το όνειρο της Αρετούσας. Σύγκριση με το όνειρο της Ερωφίλης, Η Αρετούσα, απελπισμένη, στη φυλακή (στ. 639-712), Η μονομαχία του Ρωτόκριτου με τον Άριστο (στ. 1767-1898 [=1765-1896]), Ερωτόκριτος και ιατρική (Παρουσίαση εργασίας της φοιτήτριας Στέλλας Τατάλια).

Διάλεξη 09: Σχολιασμός αποσπασμάτων Ε΄ Μέρους και παλαιότερες κριτικές για το έργο (2014-05-26)

Σχολιασμός στ. 717-760 [=715-758] (Παρουσίαση εργασίας της φοιτήτριας Ζωής Τρουμπούκη). Ο Ερωτόκριτος (ως Κριτίδης) σχεδιάζει την «ύστατη δοκιμασία» της Αρετούσας, Το μοιρολόι της Αρετούσας (στ. 985-1048 [=981-1044]) - Σύγκριση με το μοιρολόι της Ερωφίλης (4η σκηνή της 5ης πράξης), Σχολιασμός στ. 1045-1126, Σχολιασμός στ. 1243-1456, Σχολιασμός στ. 1481-1540, Ο Ερωτόκριτος του Σεφέρη (Παρουσίαση εργασίας της φοιτήτριας Δήμητρας Στεφανίδου), Κρίσεις για τον Ερωτόκριτο (Παρουσίαση εργασίας του φοιτητή Αντώνη Μανδρίδη).

Διάλεξη 10: Ερωτόκριτος και προφορικός/γραπτός πολιτισμός (2014-06-02)

Ο Ερωτόκριτος και η δημοτική / προφορική παράδοση, Ο Ερωτόκριτος και ο γραπτός πολιτισμός, Το πέρασμα του Ερωτόκριτου στον προφορικό πολιτισμό, Η σχέση του Ερωτόκριτου με τη λαϊκή παράδοση.